Achter de Schermen: Jan Van den Bossche

Hoe ben je bij Silbersee terechtgekomen?
Ik ben bij Silbersee terechtgekomen via Romain, de artistiek leider. We leerden elkaar kennen toen hij met zijn ensemble, Compagnie Bischoff, langskwam bij het festival Oude Muziek, waar ik destijds directeur was. Ik vond het interessant dat iemand uit de hedendaagse muziek zich bezighield met oude muziek – dan ben je echt een vrije denker. We klikten meteen en maakten samen verschillende producties. Later, toen ik weer als freelancer werkte, begon ik met schrijfopdrachten voor Silbersee. Dat groeide uiteindelijk uit tot een grotere rol. Romain noemt me zijn 'spindokter', geïnspireerd door het personage Casper uit de Deense serie Borgen – iemand die achter de schermen enige invloed heeft, zonder het gezicht naar buiten te zijn of de uiteindelijke beslissingen te nemen.

Je bent nu alweer jaren bij Silbersee betrokken. Wat maakt Silbersee volgens jou uniek?
De werkwijze en de manier van denken. Neem bijvoorbeeld een productie als Atem. Er zijn vaker voorstellingen waarin yoga en muziek samenkomen, maar bij Atem is het volledig geïntegreerd. De zangeres is ook yogadocent, waardoor het een co-creatie wordt in plaats van een combinatie van losse elementen. Dat brengt risico’s met zich mee, omdat je niet precies weet waar je aan begint of waar het eindigt. Maar juist dat maakt het bijzonder en waardevol. Het eindresultaat is altijd een unieke ervaring, zowel voor het publiek als voor de makers.

Heb je Silbersee eigenlijk ook door de tijd heen zien veranderen?
Wat vooral opvalt, is de enorme diversiteit aan partners en samenwerkingen die we zijn aangegaan. Silbersee is in de loop der jaren echt een verbindende factor geworden binnen muziek, theater en opera. Ontzettend veel makers hebben hier hun kans gekregen en zijn daarna succesvol verdergegaan. Silbersee is in die zin een springplank voor jong talent en nieuwe ideeën. Romain heeft daarnaast een onverwoestbare drang tot vernieuwing. Zodra iets dreigt in te slijten of comfortabel wordt, is er meteen de neiging om het weer om te gooien en te vernieuwen. Dat kan soms onrustig voelen, maar het is precies wat Silbersee nodig heeft om relevant te blijven.

Silbersee wil geen establishment worden?
Nee, precies. Natuurlijk wil je stabiliteit, organisatie en subsidies – die zijn nodig om structureel werk te kunnen maken. Maar Silbersee moet ook een beetje de luis in de pels blijven. Elke productie is anders en er is nooit een blauwdruk. Dat betekent dat we bereid zijn artistieke risico’s te nemen, en dat bewonder ik. Het houdt ons scherp en zorgt ervoor dat onze voorstellingen relevant blijven.

Kun je een voorbeeld noemen van zo’n artistiek risico?
De samenwerking met senioren voor Café de Verlossing was bijvoorbeeld zo’n risico. Het was een volwaardige, avondvullende productie die meerdere keren werd uitgevoerd. Zoiets had ook makkelijk kunnen mislukken. Of de samenwerking rond Monteverdi met ISH Dance Collective destijds, waarbij hiphop, breakdance en opera samenkwamen. Tegenwoordig is zo’n samenwerking bijna vanzelfsprekend, maar destijds was het spannend en nieuw. Ook Silbersee’s duurzaamheidsbeleid brengt risico’s met zich mee. Het is eenvoudiger om een beroemde sopraan uit Amerika te laten invliegen en een groots decor te bouwen, maar wij kiezen ervoor om duurzaamheid integraal door te voeren in de hele organisatie. Dat heeft impact op hoe producties eruitzien en hoe we te werk gaan.

Je doet natuurlijk veel meer dan je werk voor Silbersee. Is er iets van Silbersee’s filosofie dat je meeneemt naar andere projecten?
Zeker! Bij Stroom, een festival langs de Schelde in België, neem ik veel van Silbersee’s ideeën over duurzaamheid mee. Stroom bestaat pas drie jaar, maar Silbersee werkt hier al veel langer aan. Die ervaring en praktijkvoorbeelden gebruik ik als inspiratie voor hoe we bij Stroom te werk gaan. De integratie van kunst en duurzaamheid is iets wat ik dankzij Silbersee nu veel bewuster inzet.

Welk artistiek advies zou je geven voor de toekomst van Silbersee?
Hoeveel kanten we ook opschieten en hoeveel we ook blijven vernieuwen, ik hoop dat we de vocale expertise van Romain blijven koesteren. Die focus op vocale kwaliteit en het uitvoeren van complexe stukken, zoals die van Aperghis of Ligeti, is een uniek kenmerk van Silbersee. Dat mogen we niet verliezen. Het is onze kracht en onderscheidt ons van andere gezelschappen. Als er één ding is waarin ik conservatief mag zijn, dan zou ik dat hierin willen zijn.

Tekst: Isabel Sheridan